Wiadomości

Jubileusz pięćsetlecia miejscowości Żurawniki

Dodane: pbochniak Data: 2008-01-14 08:34:10 (czytane: 5567)  

Na nasze Redakcyjne konto e-mail wpłynął bardzo ciekawy artykuł dotyczący wsi Żurawniki. Jego autorem jest mieszkaniec tego sołectwa Paweł Stalica. Przyczynkiem do jego napisania stał się m.in. fakt wydania karty pocztowej z Żurawnik. Poniżej zamieszczamy treść artykułu.

 Redakcja Portalu Gminy Złota

Jubileusz pięćsetlecia miejscowości Żurawniki

Bodźcem do napisania tego artykułu stał się fragment książki Ryszarda Kantora „Kalejdoskop krakowski…”. Autor opisał w niej między innymi wyjątkową uroczystość, obchodów 200-tnej rocznicy odsieczy wiedeńskiej. Niezwykłym wydarzeniem towarzyszącym opisywanej rocznicy, było spotkanie chłopów ze wszystkich ziem Galicji. Już w tamtych czasach zaczęto postrzegać postępujący zanik tradycyjnych obrzędów i wielobarwnych strojów ludowych. Jednak wielkim wydarzeniem, które urosło do rangi symbolu, stało się spotkanie i wspólna zabawa przedstawicieli stanów chłopskiego, mieszczańskiego, oraz ziemiańskiego. Miało ono miejsce podczas opisywanego jubileuszu wiktorii króla Sobieskiego. Istotne wydają się dwa fakty związane z powyższym wydarzeniem. Świadomość zachodzących przemian społecznych może wpłynąć na ich kierunek. W znanym nam przypadku doprowadziło to z jednej strony do opóźnienia defolkloryzacji wsi krakowskiej, a z drugiej, do przyspieszenia procesów integracji społeczeństwa. Jednakowoż podany przykład wskazuje na wielkie możliwości związane z organizacją historycznych jubileuszy.

Ryszard Kantor opisał niezwykłe zbliżenie przedstawicieli różnych stanów społeczeństwa polskiego, jeszcze przed odzyskaniem niepodległości narodowej. Ziemianin tańczył z chłopką. Mieszkaniec wsi współorganizował znaczące wydarzenie kulturalne z mieszkańcem miasta. Późniejsze dzieje pokazały, iż były to jedynie zwiastuny przemian, które miały nastąpić znacznie później. W Żurawnikach, „typowe” relacje ziemian-chłop zachowały się do czasów drugiej wojny światowej. Warto zwrócić uwagę, jeżeli możliwa była organizacja tak znaczącego spotkania ludzi wsi, jeszcze za czasów autonomii galicyjskiej, to o ileż większe możliwości rysują się dzisiaj, w czasach daleko pouwłaszczeniowych, w czasach powszechnego dostępu do edukacji, mediów, nieograniczonej możliwości podróżowania dzięki przyłączeniu Polski do układ Schengen. Lokalne społeczności małych miejscowości, takich jak Żurawniki, tylko wtedy będą mogły w pełni skorzystać z dobrodziejstw współczesnej cywilizacji, oraz obecnej sytuacji społeczno-ekonomicznej, jeśli zaczną nabierać cech społeczeństwa obywatelskiego, którego jedną z licznych cech jest szeroko rozumiana samoświadomość. Jednym z elementów owego stanu jest znajomość własnej przeszłości, oraz gotowość do aktywnego podejmowania współpracy w jej upowszechnianiu.

Tak zrodził się pomysł zaakcentowania istotnego wydarzenia jakim jest 500 rocznica najstarszego zapisu dotyczącego miejscowości Żurawniki. Należy podkreślić, iż niezwykle cenna może okazać się refleksja nad historią, ale i stanem obecnym, w którym znajdują się współcześni mieszkańcy wioski nad Nidą… W pierwszym rzędzie należałoby wskazać na tradycję, która jednym może kojarzyć się z jarzmem utrudniającym postęp, zaś dla drugich będzie źródłem siły i licznych pomysłów. W istocie w tradycji tkwi potencjał i źródło inspiracji do działania. Niepodobna zrozumieć współcześnie występujących w społeczności lokalnej „hamulców” w pełnym zaangażowaniu się w życie publiczne, a także niechęci do kolektywnego działania, bez wglądu w przeszłość. Podobnie, nie doszłoby do napisania chociażby tego artykułu, nie sfinalizowano by opracowania okolicznościowej pocztówki, gdyby nie pozytywny przykład ludzi, mieszkańców Żurawnik, którzy będąc aktywnymi w różnych dziedzinach życia, przyczyniali się do rozwoju regionu. Jednym z takich ludzi był Wiktor Lamot, w latach międzywojennych starosta powiatu pińczowskiego, a później wojewoda pomorski.

Pierwszym sposobem na zwrócenie baczniejszej uwagi na mniej znane fakty dotyczące przeszłości Żurawnik, było w zamyśle inicjatorów przedsięwzięcia, zaprojektowanie pocztówki okolicznościowej na której zamieszczono by informacje na temat najważniejszych faktów z przeszłości. Małe osady w większości nie posiadają syntetycznych opracowań historycznych, czy też społeczno-ekonomicznych. Podobnie jest i w przypadku Żurawnik. Bardzo krótkie wzmianki pojawiają się w kilku zaledwie opracowaniach pisanych. Jedna z nich jest niezwykle istotna. Chlebowski w swoim Słowniku Geograficznym Królestwa Polskiego i Innych Krajów Słowiańskich z końca XIX wieku, podaje, iż najstarsza wzmianka dotycząca Żurawnik pochodzi z 1508 roku. Zbliżającą się rocznicę 500-lecia osady, Poczta Polska upamiętniła wydaniem rzeczonej pocztówki. Jednakże ze wstępnych informacji, wynika, iż może dojść do finalizacji innych pomysłów związanych z jubileuszem.

Pocztówka jubileuszowa

Na pocztówce przedstawiono istotne dla wsi daty i wydarzenia. Na pierwszym planie zamieszczono zdjęcie pochodzące z archiwum Ochotniczej Straży Pożarnej. Przedstawia ważne dla miejscowości wydarzenie – założenie Ochotniczej Straży Pożarnej. Fotografia z niezbyt odległej przeszłości a jednak, ukazująca ogromne zmiany, jakie zaszły w ciągu kilkudziesięciu lat.  Gościniec zastąpiła droga z nawierzchnią bitumiczną. Strzechy zamieniono na nowe pokrycia dachowe, dostępne w licznych wariantach. A jakie zmiany zaszły „pod strzechami”? Czy można coś na ten temat powiedzieć oglądając jedynie zdjęcie…? Po prawej stronie zamieszczono przykład okna z chaty pochodzącej z początku XX wieku. Na małym zdjęciu z lewej strony przedstawiono kapliczkę Matki Boskiej Bolesnej, ufundowanej niedługo po zakończeniu II wojny światowej, w 1947 roku.

Pierwotny projekt przewidywał zamieszczenie na pocztówce zdjęcia dawnego dworu Lamota. Przez całe wieki, istotnym rysem dla większości obszarów wiejskich było współistnienie dworów i zagród chłopskich, przenikanie tych dwu kultur. Reprodukcja zdjęcia dworu, wysłana z Biblioteki Ossolińskich we Wrocławiu nie dotarła jednak na czas, w związku z czym, opracowano pocztówkę w obecnym kształcie. Wydaną kartę pocztową można nabyć w Urzędzie Pocztowym w Złotej.

Powyższa inicjatywa może się okazać jedynie początkiem obchodów zakrojonych na większą skalę. Powodzenie tychże działań będzie zależeć jednakże, wyłącznie od zaangażowania samych mieszkańców sołectwa. Jedynym bowiem motywem rozpoczęcia owej akcji była chęć stworzenia jeszcze jednej sposobności do zbliżenia ludzi wokół pewnej idei. Zbliżenie ludzi, wspólne zaangażowanie społeczeństwa, nadzieja na łagodzenie lokalnych, bezsensownych konfliktów,  zachęcały do rozpoczęcia owej inicjatywy. Wydaje się, iż cykl wykładów i szkoleń dotyczących spraw wsi, rolnictwa, szeroko rozumianej gospodarki, czy też treningi asertywności rolników w wiejskiej świetlicy, mogłyby być kolejnymi etapami obchodów jubileuszu Żurawnik.

/Paweł Stalica/